การกล่าวคำเนียตเป็นคำสอนมัซฮับชาฟิอีย์จริงหรือ

การกล่าวคำเนียตเป็นคำสอนมัซฮับชาฟิอีย์จริงหรือ

มีนักวิชาการคนหนึ่งอ้างว่า อิหม่ามชาฟิอีสอนให้กล่าวคำเนียต เท็จจริงอย่างไรมาดูคำอธิบายของอิหม่ามอัลมาวัรดีย์ ต่อไปนี้

อิหม่ามอัลมาวัรดีย์(ร.ฮ)กล่าวว่า

وَالْحَالُ الثَّالِثَةُ : أَنْ يَنْوِيَ بِقَلْبِهِ وَلَا يَتَلَفَّظَ بِلِسَانِهِ . فَمَذْهَبُ الشَّافِعِيِّ يُجْزِئُهُ ، وَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الزُّبَيْرِيُّ - مِنْ أَصْحَابِنَا - : لَا يُجْزِئُهُ حَتَّى يَتَلَفَّظَ بِلِسَانِهِ تَعَلُّقًا بِأَنَّ الشَّافِعِيَّ قَالَ فِي كِتَابِ " الْمَنَاسِكِ " : وَلَا يَلْزَمُهُ إِذَا أَحْرَمَ بِقَلْبِهِ أَنْ يَذْكُرَهُ بِلِسَانِهِ وَلَيْسَ كَالصَّلَاةِ الَّتِي لَا تَصِحُّ إِلَّا بِالنُّطْقِ فَتَأَوَّلَ ذَلِكَ عَلَى وُجُوبِ النُّطْقِ فِي النِّيَّةِ ، وَهَذَا فَاسِدٌ ، وَإِنَّمَا أَرَادَ وُجُوبَ النُّطْقِ بِالتَّكْبِيرِ ،

และสภาพที่สาม : คือ การที่เขาเนียตด้วยใจของเขา และเขาไม่ได้กล่าวเป็นถ้อยคำด้วยวาจาของเขา ,มัซฮับชาฟิอี ถือว่าใช้ได้
อบูอับดุลลอฮ อัซซุบัยรีย์ จากสะหายของเรา กล่าวว่า “ มัน(การเนียต)จะใช้ไม่ได้ จนกว่า เขาจะกล่าวเป็นถ้อยคำด้วยวาจาของเขา โดยอ้างว่า ชาฟิอีกล่าวในหนังสือ อัลมะนาสิกว่า “และเมื่อเขาเจตนาเอียะรอม ด้วยใจของเขาแล้ว ก็ไม่จำเป็นแก่เขาว่าจะต้องกล่าวมันด้วยวาจาของเขา โดยที่ไม่เหมือนกับละหมาด ซึ่ง มันจะใช้ไม่ได้ นอกจากต้องด้วยการกล่าวเป็นคำพูด ดังนั้น ดังกล่าวนั้น หมายถึงจำเป็นจะต้องกล่าวด้วยวาจาในการเนียต –

แล้วอิหม่ามอัลมาวัรดี ก็กล่าวแย้ง ข้ออ้างของอัซซุบัยดีย์ว่า

وَهَذَا فَاسِدٌ ، وَإِنَّمَا أَرَادَ وُجُوبَ النُّطْقِ بِالتَّكْبِيرِ

และนี้คือ เป็นคำพูดผิดพลาด ความจริง เขา(อิหม่ามชาฟิอี) หมายถึง การกล่าวตักบีร ด้วยวาจา -ดูอัลหาวีย์อัลกะบีร เล่ม 2 หน้า 117
……………
จะเห็นได้ว่าการกล่าวว่าอิหม่ามชาฟิอี สอนกล่าวคำเนียต เป็นการอ้างเท็จแก่ท่านอิหม่ามชาฟิอี

แล้วอิหม่ามอัลมาวัรดีย์ กล่าวต่อไปว่า

ثُمَّ مِمَّا يُوَضِّحُ فَسَادَ هَذَا الْقَوْلِ حِجَاجًا : أَنَّ النِّيَّةَ مِنْ أَعْمَالِ الْقَلْبِ فَلَمْ تَفْتَقِرْ إِلَى غَيْرِهِ مِنَ الْجَوَارِحِ كَمَا أَنَّ الْقِرَاءَةَ لَمَّا كَانَتْ مِنْ أَعْمَالِ اللِّسَانِ لَمْ تَفْتَقِرْ إِلَى غَيْرِهِ ، مِنَ الْجَوَارِحِ

หลังจากนั้น ส่วนหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่า คำพูดนี้ผิดพลาด โดยหลักฐานที่ว่า แท้จริงการเนียตนั้น เป็นส่วนหนึ่งจากการงานของหัวใจ ดังนั้นมันไม่ต้องพึงพาอาศัยอวัยวะส่วนอื่นๆ ดังเช่น การอ่าน เมื่อมันเป็นส่วนหนึ่งของการงานของลิ้น ก็ไม่ต้องพึงพาอาศัยอวัยวะส่วนอื่นๆจากมัน -ดูอัลหาวีย์อัลกะบีร เล่ม 2 หน้า 117
.......
กล่าวคือ

หลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า ทัศนะที่อ้างว่าจำเป็นต้องกล่าวคำเนียต ถ้าไม่กล่าวใช้ไม่ได้ เป็นทัศนะที่ผิด คือ เพราะการเนียตเป็นงานหรือหน้าที่ของหัวใจ ไม่จำเป็นต้องอาศัยอวัยวะส่วนอื่น

อิหม่ามนะวาวีย (ร.ฮ) เองถึงท่านจะมีทัศนะให้กล่าวคำเนียต แต่ท่านก็ยืนยันว่า การอ้างว่าอิหม่ามชาฟิอี สอนให้กล่าวคำเนียตนั้นเป็นการอ้าง ที่ผิดพลาด โดยท่านอธิบายว่า

لِأَنَّ الشَّافِعِيَّ - رَحِمَهُ اللَّهُ - قَالَ فِي الْحَجِّ : إذَا نَوَى حَجًّا أَوْ عُمْرَةً أَجْزَأَهُ ، وَإِنْ لَمْ يَتَلَفَّظْ وَلَيْسَ كَالصَّلَاةِ لَا تَصِحُّ إلَّا بِالنُّطْقِ . قَالَ أَصْحَابُنَا : غَلِطَ هَذَا الْقَائِلُ ، وَلَيْسَ مُرَادُ الشَّافِعِيِّ بِالنُّطْقِ فِي الصَّلَاةِ هَذَا ، بَلْ مُرَادُهُ التَّكْبِيرُ وَلَوْ تَلَفَّظَ بِلِسَانِهِ وَلَمْ يَنْوِ بِقَلْبِهِ لَمْ تَنْعَقِدْ صَلَاتُهُ بِالْإِجْمَاعِ فِيهِ

เพราะอิหม่ามชาฟิอี (ขออัลลลอฮเมตตาต่อท่าน กล่าวในเรื่อง หัจญ์ว่า “เมื่อเขาเนียตหัจญ์หรือ อุมเราะฮ ก็ใช้ได้แล้ว แม้เขาจะไม่กล่าวคำเนียต และไม่เหมือนกับละหมาด มันจะใช้ไม่ได้นอกจาก ต้องกล่าวเป็นคำพูด) บรรดาสหายของเรากล่าวว่า ผู้พูดคนนี้(คนที่อ้างคำพูดชาฟิอี)นั้นผิดพลาด ความต้องการของอิหม่ามชาฟิอี ไม่ได้หมายถึงกล่าว(คำเนียต)เป็นคำพูดในละหมาด ในกรณีนี้ แต่ทว่า เขา(อิหม่ามชาฟิอี)หมายถึงการกล่าวตักบีร และหากแม้กล่าวคำเนียตด้วยวาจา ของเขา และไม่ได้เนียตด้วยใจของเขา การละหมาดของเขาใช้ไม่ได้ ด้วยมติเอกฉันท์ของนักปราชญ์ในมัน – อัลมัจญมัวะ เล่ม 3 หน้า 241

อิหม่ามตะกียุดดีน กล่าวไว้ในหนังสือ กิฟายะตุลอัคยาร ฟิกฮมัซฮับชาฟิอีย์ เล่ม 2 หน้า 102 ว่า

واعلم أن النية في جميع العبادات معتبرة بالقلب فلا يكفي نطق للسان

และพึงทราบไว้เถิดว่า แท้จริงการเนียตในบรรดาอิบาดาตนั้น ถูกพิจารณา (การเนียต)ด้วยใจดังนั้น การกล่าวคำเนียตด้วยวาจานั้น ไม่พอเพียง

............
ผมจึงถาม ผู้ที่อ้างการกล่าวคำเนียต เป็นสุนัตตามมัซฮับชาฟิอีย์  ว่า
ท่านสังกัดมัซฮับชาฟิอี หรือ มัซฮับชาฟิอียะฮ

والله أعلم بالصواب

อะสัน หมัดอะดั้ม
17/9/59