ใครบอกว่าอิหม่ามชาฟิอีส่งเสริมให้ทำบิดอะฮ ภาค 2

ใครบอกว่าอิหม่ามชาฟิอีส่งเสริมให้ทำบิดอะฮ ภาค 2

คนที่อ้างว่า สังกัดมัซฮับอิหม่ามชาฟิอี (ร.ฮ) บางกลุ่ม บอกว่าเขาตามชาฟิอี (ร.ฮ) โดยอ้างว่าอิหม่ามชาฟิีอี แบ่งบิดอะฮเป็นสองประเภทคือ บิดอะฮที่ถูกสรรเสริญ และบิดอะฮที่ถูกตำหนิ ซึ่ง ได้อธิบายไปแล้วในภาคแรกว่า หมายถึงบิดอะฮในทางภาษา ไม่ได้หมายถึง บิดอะฮในทางศาสนบัญญัติ อันหมายถึง การอิบาดะฮในสิ่งที่ไม่มีบัญญัติใช้ให้กระทำ

ก่อนอื่นขอนำ คำอธิบายของ ชัยค์ อิบนุอุษัยมีน (ร.ฮ) ที่ได้อธิบายเกี่ยวกับบิดอะฮ โดยท่านได้อธิบายบิดอะฮในทางศาสนบัญญัติเอาไว้ ดังนี้

التعبد لله بما لم يشرعه الله"، وإن شئت فقل: "التعبد لله - تعالى- بما ليس عليه النبي صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ولا خلفاؤه الراشدون" فالتعريف الأول مأخوذ من قوله- تعالى-: {أَمْ لَهُمْ شُرَكَاءُ شَرَعُوا لَهُمْ مِنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَنْ بِهِ اللَّهُ} . والتعريف الثاني مأخوذ من قول النبي عليه الصلاة والسلام: «عليكم بسنتي وسنة الخلفاء الراشدين المهديين من بعدي تمسكوا بها وعضوا عليها بالنواجذ وإياكم ومحدثات الأمور»

(บิดอะฮในทางศาสนบัญญัติ)คือ การอิบาดะฮ ต่ออัลลอฮ ด้วยสิ่งที่อัลลอฮไม่ได้บัญญัติมัน และถ้าหากท่านจะกล่าว(แบบนี้ก็ได้)คือ การอิบาดะฮต่ออัลลอฮตาอาลา ด้วยสิ่งที่ ท่านนบี สอ็ลฯ และบรรดาเคาะละฟะฮของท่านนบี ผู้ทรงชี้นำทางที่ถูกต้อง ไม่ได้ดำเนินอยู่บนมัน
ดังนั้นนิยามที่หนึ่ง เอามาจากคำตรัสของอัลลอฮตาอาลาที่ว่า (หรือว่าพวกเขามีภาคีต่าง ๆ ที่ได้บัญญัติศาสนาแก่พวกเขา ซึ่งอัลลอฮฺมิได้ทรงอนุมัติ-)
และนิยามที่สอง เอามาจากคำพูดของท่านนบี (อ.)ที่ว่า "ดังนั้นพวกท่านจงปฏิบัติตามสุนนะฮฺ(แนวทาง)ของฉัน และสุนนะฮฺของบรรดาเคาะลีฟะฮฺผู้ทรงธรรมที่ได้รับทางนำหลังจากฉัน ,พวกท่านจงยึดมันและ จงกัดมันด้วยฟันกราม บนมัน และพวกท่านจงพึงระวังบรรดาสิ่งที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นไหม่(ในศาสนา) - มัจญมัวะฟะตาวาวะเราะสาอีลอัลอุษัยมีน 2/291

มาดูตัวอย่างของอิหม่ามชาฟิอี(ขออัลลอฮเมตตาต่อท่าน)ที่ให้ความสำคัญกับการตามสุนนะฮ

อัลหาฟิซอิบนุหะญัร กล่าวว่า

أجاب الشافعي عن قول من قال ليس شيء من البيت مهجوراً بأن لم ندع استلامها هجراً للبيت وكيف يهجره وهو يطوف به؟ ولكن نتبع السنة فعلاً أو تركاً

อัชชาฟิอี ได้ตอบ คำพูดของผู้ที่กล่าวว่า ไม่มีสิ่งใดจากบัยตุลลอฮ ที่ถูกละทิ้ง ด้วยการที่เราจะไม่ละทิ้งการลูบมัน โดยที่ละทิ้ง(การลูบ)บัยตุลลอฮ และเราจะละทิ้งมันได้อย่างไร โดยที่เราทำการฏอวาฟด้วยมัน ?
(อิหม่ามชาฟิอีตอบว่า) แต่เราตามสุนนะฮ ในการกระทำ หรือ ในการทิ้ง – ดูฟัตหุลบารีย์ เล่ม 4 หน้า 220
.............................
กล่าวคือ มีคนพูดว่า เขาจะไม่ทิ้งการลูบ(มุม)บัยตุลลอฮ เวลาทำการฏอวาฟ เพราะเมื่อเราฏอวาฟด้วยมัน เราก็จะลูบมันด้วย
อิหม่ามชาฟิอี ตอบกรณีนี้ว่า แต่เราตามสุนนะฮ ในสิ่งที่นบีทำ และตามในสิ่งที่นบีไม่ทำ เพราะไม่มีสุนนะฮให้ลูบบัยตุลลอฮ ขณะทำการฏอวาฟ อิหม่ามชาฟิอีจึงไม่ทำ เพราะท่านตามสุนนะฮนบี

ท่านอิหม่ามชาฟิอี (ร.ฮ) ได้ กล่าวถึงสุนนะฮ 2 ประเภทคือ
1.สุนนะฮเฟียะลียะฮ คือ แบบอย่างในการกระทำของนบี ซึ่งหมายถึง ปฏิบัติตามในสิ่งที่นบีปฏิบัติ
2.สุนนะฮตัรกียะฮ คือ แบบอย่างในการละทิ้ง หมายถึง เมื่อท่านนบี ศอ็ลฯไม่ปฏิบัติ เราก็ไม่ปฏิบัติ

อิหม่ามชาฟิอี (ร.ฮ) ห้าม การใช้ความคิดเห็นว่าดีในเรื่องศาสนา โดยไม่มีหลักฐานทางศาสนบัญญัติบอกไว้นั้นคือ

أن حراماً على أحد أن يقول بالاستحسان إذا خالف الاستحسان الخبر

แท้จริง เป็นการต้องห้าม แก่คนหนึ่งคนใด ต่อการที่เขากล่าวด้วยความคิดเห็นว่าดี เมื่อการคิดเห็นว่าดี(อัลอิสติหซาน)นั้นขัดแย้งกับหะดิษ -ดู อัรริสาละฮ ของอิหม่ามชาฟิอี หน้า 504

อิหม่ามชาฟิอีย(ร.ฮ) กล่าวว่า

ﻭﺇﻧّﻤﺎ ﺍﻻﺳﺘﺤﺴﺎﻥ ﺗﻠﺬﺫ، ﻭﻟﻮ ﺟﺎﺯ ﻷﺣﺪ ﺍﻻﺳﺘﺤﺴﺎﻥ ﻓﻲ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﻟﺠﺎﺯ ﺫﻟﻚ ﻷﻫﻞ ﺍﻟﻌﻘﻮﻝ ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺃﻫﻞ ﺍﻟﻌﻠﻢ، ﻭﻟﺠﺎﺯ ﺃﻥ ﻳﺸﺮﻉ ﻓﻲ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﻓﻲ ﻛﻞّ ﺑﺎﺏ، ﻭﺃﻥ ﻳﺨﺮﺝ ﻛﻞّ ﺃﺣﺪ ﻟﻨﻔﺴﻪ ﺷﺮﻋﺎً

และความจริง อัลอิสติหซาน(การคิดเห็นว่าดีโดยไม่อ้างอิงหลักฐานทางศาสนบัญญัติ) คือ การลิ้มรส(หมายถึงการตามอารมณ์ชอบ) และถ้าการอิสติหซาน ในเรื่องศาสนา เป็นที่อนุญาต แน่นอนดังกล่าวนั้น ก็อนุญาติแก่ผู้ที่ฉลาด จากผู้ที่ไม่ใช่เป็นผู้ที่มีความรู้ และก็จะอนุญาตให้เขาบัญญัติในเรื่องศาสนาในทุกเรื่อง และแต่ละคนก็จะออกบัญญัติให้แก่ตัวเขาเอง -อัรริสาละฮ 507
.......
คือ ถ้าสมมุติว่า อนุญาตให้ใช้ความคิดเห็นว่าดีตามความเห็น ในเรื่องศาสนา ก็ย่อมที่จะอนุญาตให้คนที่ฉลาดที่ไม่มีความรู้ด้านศาสนาออกบทบัญญัติให้ตัวเองได้

และท่านอิหม่ามชาฟิอี กล่าวอีกว่า
مَنِ اسْتَحْسَنَ فَقَدْ شَرَعَ .

ผู้ใดคิดว่าดี ตามความเห็น แน่นอน เขาได้บัญญัติศาสนบัญญัติแล้ว
قَالَ الرُّويَانِيُّ : مَعْنَاهُ أَنَّهُ يَنْصِبُ مِنْ جِهَةِ نَفْسِهِ شَرْعًا غَيْرَ الشَّرْعِ

อัรเรายานีย์ กล่าวว่า ความหมายของมันคือ แท้จริง เขากำหนดหุกุมศาสนา ที่มาจากตัว(ความเห็น)เขาเอง โดยปราศจากการอ้างอิงศาสนบัญญัติ - ดู อิรชาดุลฟุหูล ของอิหม่ามเชาการนีย์ หน้า 240

................
จากที่กล่าวมาข้างต้น การอ้างว่า อิหม่ามชาฟิอีย์ (ร.ฮ) ส่งเสริมให้ทำบิดอะฮที่มนุษย์ว่าดี ตามความคิดเห็นนั้น เป็นการอ้างที่ไม่ถูกต้อง และห่างใกลจากความเป็นจริง

والله أعلم بالصواب
อะสัน หมัดอะดั้ม
27/8/59