เมือหม่าม ฟัครุดดีน อัรรอซีย์”กลับตัวจากแนวคิดอะฮลิลกาลาม

เมือหม่าม ฟัครุดดีน อัรรอซีย์”กลับตัวจากแนวคิดอะฮลิลกาลาม

อบูอับดิลลาฮฺ มุฮำมัด อิบนุ อุมัร อิบนิ อัลฮะซัน อัตตัยมีย์ อัลบักรี่ย์ รู้จักกันในนาม “อิหม่าม ฟัครุดดีน อัรรอซีย์” ถือกำเนิดในเมือง อัรร็อยน์ ในปี ฮ.ศ.544 (ค.ศ.1150) และเสียชีวิตในเมืองฮะรอตฺ (เฮรัต) เมื่อปี ฮ.ศ.606 (ค.ศ.1210) อิหม่าม ฟัครุดดีน เป็นผู้อนาถา แต่มีความชำนาญการในสาขาวิชาต่างๆ ทำให้ท่านเป็นบุคคลที่มีความสำคัญและเป็นที่ยอมรับของบรรดาผู้นำในยุคของท่าน
อิหม่ามสะยุฏีย์ (ร.ฮ) กล่าวเกี่ยวกับอิหม่ามฟัครุซรอซีย์ว่า

وَصَاحِبُ الْعُلُومِ الْعَقْلِيَّةِ ، خُصُوصًا الْإِمَامَ فَخْرَ الدِّينِ الرَّازِيَّ ، قَدْ مَلَأَ تَفْسِيرَهُ بِأَقْوَالِ الْحُكَمَاءِ وَالْفَلَاسِفَةِ ، وَخَرَجَ مِنْ شَيْءٍ إِلَى شَيْءٍ ، حَتَّى يَقْضِيَ النَّاظِرُ الْعَجَبَ مِنْ عَدَمِ مُطَابَقَةِ الْمَوْرِدِ لِلْآيَةِ

เป็นเจ้าของบรรดาวิชาการทางปัญญา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง อิหม่ามฟัครุดดีนอัรรอซีย์ ตัฟสีรของเขาเต็มไปด้วย บรรดาคำพูดของ นักปราชญ์ ,ปรัชญา และ ความคลุมเครือ และเขาได้ออกจากสิ่งหนึ่งไปยังสิ่งหนึ่ง จนกระทั่ง ผู้สังเกตุดู ตกอยู่ในความฉงน อันเนื่องมาจากไม่สอดคล้อง แหล่งที่มาของอายะฮ -อัลอิตกอน ฟี อุลูมิลกุรอ่าน 2/501

......
อิหม่ามสะยุฏีย์ ได้วิจารณ์ถึงความบกพร่อง ของตัฟสีร อิหม่ามฟัครุดดีนอัรรอซีย์ ตัฟสีรของเขาเต็มไปด้วย บรรดาคำพูดของ นักปราชญ์ ,ปรัชญา และ ความคลุมเครือ และเขาได้ออกจากสิ่งหนึ่งไปยังสิ่งหนึ่ง จนกระทั่ง ผู้สังเกตุดู ตกอยู่ในความฉงน อันเนื่องมาจากไม่สอดคล้อง แหล่งที่มาของอายะฮ
.............
อิหม่ามฟัครุดดีนอัรรอซีย์ มีแนวคิดตามแนวปรัชญา อะฮลุลกาลาม ไม่ได้ดำเนินตามแนวทางสะลัฟ แต่บั้นปลายชีวิต ท่านได้กลับตัวมาอยู่ในแนวทางสะลัฟ

แต่อัลหัมดุลิลละฮ ปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่ท่านนี้ ได้กลับตัวจากแนวคิดการใช้ตรรกทางปัญญาอธิบาบคุณลักษณะของอัลลอฮ ดังที่อิหม่ามอัซซะฮะบีย์ได้กล่าวไว้ดังนี้

وَقَدِ اعْتَرَفَ فِي آخِرِ عُمْرِهِ ، حَيْثُ يَقُولُ : لَقَدْ تَأَمَّلْتُ الطُّرُقَ الْكَلَامِيَّةَ وَالْمَنَاهِجَ الْفَلْسَفِيَّةَ فَمَا رَأَيْتُهَا تَشْفِي عَلِيلًا وَلَا تَرْوِي غَلِيلًا ، وَرَأَيْتُ أَقْرَبَ الطُّرُقِ طَرِيقَةَ الْقُرْآنِ ، أَقْرَأُ فِي الْإِثْبَاتِ : الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ ، وَأَقْرَأُ فِي النَّفْيِ : لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ، وَمِنْ جَرَّبَ مِثْلَ تَجْرِبَتِي عَرِفَ مِثْلَ مَعْرِفَتِي .

และแท้จริง เขา(ฟัครุซรอซีย์) ได้ยอมรับในบั้นปลายชีวิตของเขา โดยกล่าวว่า แท้จริง ข้าพเจ้า ได้พิจารณาบรรดาวิธีการของวิชาวิภาษวิทยา และบรรดาแนวทางของวิชาปรัชญา ข้าพเจ้าไม่เห็นว่ามัน จะเยียวยาความเจ็บปว่ย(ความโง่เขลา)ใดๆได้และไม่สามารถแก้ความกระหายได้ และข้าพเจ้า เห็นว่า บรรดาแนวทาง ที่ใกล้เคียงกับความถูกต้องกว่าคือ แนวทางของอัลกุรอ่าน จงอ่านในการยืนยัน(สิฟาตอัลลอฮ) อายะฮที่ว่า( “พระเจ้าผู้ทรงเมตตาทรงสถิตเหนือบัลลังค์ ), ,(บรรดาคำพูดที่ดี ขึ้นไปยังพระองค์ ) และจงอ่านในการปฏิเสธ ด้วยอายะฮที่ว่า “(ไม่มีสิ่งใดเสมอเหมือนพระองค์ ) และผู้ใดได้พิสูจน์(ทดลอง) เหมือนกับที่ข้าพเจ้าได้พิสูจน์มา เขาก็จะได้รู้เหมือนกับที่ข้าพเจ้ารู้ –ดูสิยะรุเอียะลามอัลนุบะลาอฺ ของอิหม่ามอัซซะฮะบีย์ 21/501 และดูจากแหล่งอื่นๆข้างล่างนี้
شرح الطحاوية ص228، مجموع الفتاوى، (4/72-73)، (5/562)، العقل والنقل (1/159-160)، البداية والنهاية (13/61 ، 62   )

อิหม่ามฟัครูซรอซีย์ กล่าวว่า

لقد اختبرت الطرق الكلامية والمناهج الفلسفية فما رأيت فيها فائدة تساوي الفائدة التي وجدتها في القرآن

ข้าพเจ้าได้ทดลอง บรรดาวิธีของวิชากาลามและบรรดาแนวทางของปรัชญา ข้าพเจ้าไม่เห็นว่ามันมีประโยชน์ เหมือนประโยชน์ที่ข้าพเจ้าได้พบมันในอัลกุรอ่าน- ดู ตาริคอัลอิสลาม ของอิหม่ามอัซซะฮะบีย 18 /242-243

...................
อิหม่ามฟัครุซรอซีย์ ได้ยืนยันว่า ท่านได้ ทดลอง บรรดาวิธีของวิชากาลาม(วิภาษวิทยา)และบรรดาแนวทางของปรัชญา ข้าพเจ้าไม่เห็นว่ามันมีประโยชน์ เหมือนประโยชน์ที่ข้าพเจ้าได้พบมันในอัลกุรอ่าน 
แต่...ยังมีมุสลิมอีกมากมายจมปลักอยู่ในวังวันวิชากาลาม ใช้วิชานี้เป็นแนวทางในการรับรองคุณลักษณะอัลลอฮ โดยการตีความเพื่อให้สอดรับกับตรรกทางปัญญา แล้วกล่าวหาผู้ที่ไม่ตีความว่า พวกมุชับบะฮะฮ พวกมุญัสสิมะฮ -วัลอิยาซุบิลละฮ
والله أعلم بالصواب
อะสัน หมัดอะดั้ม
13/9/60